Gastronomi Nedir?
Gastronomi kimi zaman uzayla ilgili kimi zaman ise tıpla ilgili bir kavram olarak düşünülebiliyor. Hususi ilgi alanına girenlerin haricinde oldukca bilinmeyen bir kavram. Genel anlamda bu bölümde okuyanlara da garip sorular soruluyor tam bilinmediği için. Peki gastronomi tam olarak nedir? Hem anlamı hem de bu kısmı okumak isteyenler için eğitimi açısından gastronomiyi incelemeye çalışalım.
Gastronomi Zamanı
Yunanca “Gastros” mide ve “Namos” yasa-kanun anlamındaki kelimelerin birleşmesi ile oluşmuştur. Mutfak terimi ilk kez Joseph Berchoux’un 1801’de “Gastronomi” adlı şiirinde geçmiştir. Türkçeye Fransızcadan geçmiş ve yaygın olarak yiyecek- içecek bilimi ve sanatı ile ilgili evrensel bir kavram olarak malum gastronomi, Türk Dil Kurumu Sözlüğünde; “iyi yiyecek yeme merakı; sağlığa uygun, iyi düzenlenmiş, hoş ve leziz mutfak, yiyecek düzeni ve sistemi” olarak ifade edilmektedir.
Kelime anlamlarını bir kenara bırakırsak gastronominin neyi ifade ettiğini, gastronomi bilimine inanan J.A.Brillat-Savarin şu cümlesiyle oldukca güzel açıklamıştır; “Bizi beşikten mezara destekleyen, aşkın zevkini ve dostluğa itimatını arttıran, nefreti silahsız bırakan, işleri kolaylaştıran ve yaşamın kısa yolunda peşinden bitkinlik getirmeyen ve öteki tüm zevklerin yorgunluklarını alan tek zevki” olarak ifade ediyor.
Gastronomi, yiyecek hazırlama ve insan beslenmesinin duyusal niteliklerini keşfetmeyi, tatmayı, deneyimlemeyi, araştırmayı, anlamayı ve yazmayı ihtiva eder. Ek olarak beslenmenin daha geniş kültürle iyi mi etkileşim kurduğunu da inceler. Yiyecek pişirmenin biyolojik ve kimyasal temeli Moleküler gastronomi olarak bilinirken, aslen gastronomi oldukca daha geniş, disiplinler arası bir zemini kapsıyor. Gastronomi tarihten fiziğe, kimyadan siyasete ve ekonomiye kadar bağlantılıdır.
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Kısmı
Teknik kısmını aradan çıkarmak gerekirse Gastronomi kısmı 4 senelik bir lisans eğitimi sonucunda ‘gastronom’ olarak mezun olunan bir bölüm. Çoğu zaman üniversitelerin güzel sanatlar fakültelerine bağlı olsa da uygulamalı bilimler yüksek okulu ve gezim fakültelerine de bağlı olabiliyor.
Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümünden mezun olduğunuzda yiyecekler ve içecekler hakkında detaylı data sahibi olmuş olursunuz. Bilimsel ve sanat içerikli bir görüş açısı kazanırsınız. Hem de ortaya koyduğunuz sanatı iyi mi pazarlayıp satış yapacağınızı öğrenirsiniz. Gastronomiyi aşçılıktan ayıran unsurlarda bunlardır!
Hem ergonomik hem de kuramsal derslere haiz olan bir bölümdür. Örneklendirmek gerekirse;
Ergonomik kısmında:
Kuram kısmında ise:
Gastronomi Mezunları Ne İş Yapıyor?
Genel olarak, mezun olanlara “Gastronom”, “Gastronomist” benzer biçimde kavramlarla hitap ediliyor. Bunlar kulağa pek hoş gelmeyebilir. Aslen “Gastronomi Uzmanı” demek. iş olanakları mevzusunda da birçok sektörden daha rahat bir pozisyonda yer ediniyor. Mezun olduktan sonrasında birçok alanda rahatça iş bulabilirler. Lisans eğitimini tamamlamış kişiler tercihlerine gore otellerde, restoranlarda, gezinsel gemilerde, gastronomi ile ilgilenen medya müesseselerinde ve devlette iş bulabilirler. Mesleğin zorluklarını ise meslektaşım Ceren Aksoylu’ nun “Aşçılığın Zorlukları” makalesinde inceleyebilirsiniz.
Yazımı Anthelme Brillat-Savarin’den gastronominin önemini gösteren bir söz ile bitirmek isterim; “Yeni bir yemeğin keşfi, insanlığın mutluluğu için bir yıldızın keşfinden daha fazlasını yapar.”
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Uzmanı Zahide Yeşim Özkalay