İçindekiler
Geçirgen (Sızdıran) Bağırsak Sendromu Nedir?
Geçirgen Bağırsak Sendromu Nelere Sebep Olur?
Geçirgen Bağırsak Sendromu Sebepleri Nedir?
Geçirgen Bağırsak Sendromu Emareleri Nedir?
Geçirgen Bağırsak Sendromu Tanısı Iyi mi Konulur?
Geçirgen Bağırsak Sendromu Beslenme Tedavisi Nasıldır?Beslenme Tedavisinde Rejim İlkeleri
Besin İntolerans Testleri Uygulanmalı Mı?
Yaşam Seçimi Değişimleri
Özet ve Netice
Son yıllarda meydana getirilen çalışmalarla sindirim sistemi organlarından bağırsakların genel sağlığa mühim katkıları olduğu saptanmış ve bağırsaklar “ikinci beyin” olarak tanımlanmıştır. Bağırsak epitel hücreleri gıda emiliminde rol oynamaktadır. Bağırsaktaki sıkı bağlar gıda emilimi ile beraber patojenlerin dolaşıma geçmesini önlemektedir. Bağırsak hücrelerindeki bu sıkı bağların çeşitli nedenlerle zarar görmesi durumunda geçirgen bağırsak sendromu ortaya çıkmaktadır.
Geçirgen (Sızdıran) Bağırsak Sendromu Nedir?
Geçirgen bağırsak sendromunda, epitel dokudaki sıkı bağların bozulmasıyla istenmeyen bazı maddeler: toksinler, iyi sindirilmemiş besinler, bazı bakteriler kan dolaşımına geçmektedir. Artmış bağırsak geçirgenliği gıda alerjileri, irritabl bağırsak sendromu, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, diyabet, karaciğer yağlanması, romatizmal eklem iltihabı şeklinde hastalıklarda rol oynamaktadır.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Nelere Sebep Olur?
Sıhhat profesyonelleri geçirgen bağırsak sendromunun:
- Alerjiler
- Kronik bitkinlik
- Depresyon
- Fibromiyalji
- Cilt hastalıklarına sebep olabileceğini belirtmişlerdir.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Sebepleri Nedir?
Bağırsaklar oldukca çeşitli mikroorganizma barındırmaktadır. Yüksek çeşitliliğe haiz bu mikroorganizma topluluğuna mikrobiyata denmektedir. Bozulan bağırsak mikrobiyatasının kısaca disbiyozun bağırsak geçirgenliğine niçin olabileceği bildirilmiştir. Bilimsel otoriteler bağırsak mikrobiyatasının bozulmasının ihtimaller içinde nedenlerini: fena beslenme, alkol tüketimi, enfeksiyonlar, bazı otoimmün bozukluklar, şeker hastalığı, stres, çeşitli toksinlere maruziyet olarak belirtmişlerdir.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Emareleri Nedir?
Sızdıran bağırsak emareleri öteki sıhhat problemleriyle paralellik göstermektedir. Aşağıda geçirgen bağırsak sendromunda ortaya çıkacak ihtimaller içinde emareler sıralanmıştır:
- Gıda yetersizlikleri
- Kronik ishal, kabızlık yada şişkinlik şeklinde gastrointestinal problemler
- Baş ağrısı
- Şuur bulanıklığı
- Konsantrasyon güçlüğü
- Bitkinlik
- Sivilce, akne, kızarıklık yada egzama şeklinde cilt problemleri
- Eklem ağrıları
- Yaygın irin
Geçirgen Bağırsak Sendromu Tanısı Iyi mi Konulur?
Tanı koymada tek bir prosedür uygulanmamakla beraber hastanın şikayetlerine bakılırsa tanı konmaktadır. Uygulanan tanı şekillerinden biri mannitol ve laktuloz testi iken gaita testi sonucuna bakılırsa değerlendirmeler de yapılabilmektedir.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Beslenme Tedavisi Nasıldır?
Geçirgen bağırsak sendromunda rejim ve yaşam seçimi değişimleri oldukça önemlidir. Tedavi stratejilerinde yer edinen GAPS ve FODMAP rejimi bağırsak florasını güçlendirmektedir. Bağırsak dokusundaki harabiyetin tedavisi için kaliteli protein tüketimi ve kolajen üretimini destekleyici besinlerin tüketilmesi gereklidir. Kafi miktarlarda kırmızı et, balık, hindi, yumurta tüketilmeli. Ek olarak kolajen sentezini uyaran kemik suyu, hindi suyu, yeşil yapraklı sebzeler, yeşil biber, çilek, kabak çekirdeği rejime eklenmeli. Omega-3’ten varlıklı besinlerin inflamasyonu azaltma gücünden yararlanmak için somon, uskumru, ceviz, chia tohumu, semizotu, ıspanak kafi ve dengeli miktarlarda tüketilmeli. Fermente besinlerin tüketimi kişinin hassasiyetlerine ve birlikte rol alan sıhhat durumlarına bakılırsa diyetisyen tarafınca düzenlenmeli. Hindistan cevizi ürünleri ve yağı rejime eklenirken doymuş yağ içinde ne olduğu dikkate alınmalı, kalp ve damar hastalıkları olan bireylerin rejiminde yer alması sakıncalıdır. Probiyotik yoğurtlar ve kefir tüketimi tedaviye destek sağlayabilmekle beraber kontrolsüz kullanımı bağırsak florasının bozulmasına niçin olabilmekte ve inflamasyonu arttırabilmektedir. Kefir tüketimi önerilirken üretim standardizasyonuna dikkat edilmelidir.
Beslenme Tedavisinde Rejim İlkeleri
Yararlı bağırsak bakterilerini çoğaltmak için probiyotik tüketimi (uygun suş ve doz için doktor & diyetisyen kontrolünde kullanılmalıdır).
- Kepekli tahıllar ve sebzeler ve şeklinde prebiyotik lif bakımından varlıklı yiyecekler tüketilmeli.
- Kırmızı et, süt ve yumurta tüketim ölçüsü doğru ayarlanmalı, duyarlılık var ise sınırlandırmalı.
- Doymuş yağ tüketimi sınırlandırılmalı.
- İlave şeker ve suni tatlandırıcılardan kaçınılmalı.
- Aşırı yağlı, tuzlu ve kızartılmış besinler tüketilmemeli.
- Kek, pasta şeklinde hamur harcı işlerinden uzak durulmalı.
- Alkol ve gazlı içecekler tüketilmemeli.
- Duyarlılık durumunda glutenden kaçınılmalı.
- Sucuk, sosis, salam şeklinde yağlı şarküteri ürünleri tüketilmemeli.
- Krema, kaymak, mayonez tüketilmemelidir.
Besin İntolerans Testleri Uygulanmalı Mı?
Besin intolerans testleri vasıtasıyla beslenme tedavisi stratejisi oluşturmak kolaylaşmaktadır. Testlerin uygulanamadığı durumlarda eliminasyon rejimleri vasıtasıyla intoleransa yol açan besinler belirlenip rejimden çıkarılabilmektedir.
Yaşam Seçimi Değişimleri
- Tertipli egzersiz yapılmalı.
- Uyku düzeninin sağlanması.
- Stresten kaçınılmalı.
- Gereksiz/kontrolsüz antibiyotik kullanımından kaçınılmalı.
- Sigara bırakılmalı.
- Alkol tüketimi sınırlandırılmalı.
Özet ve Netice
Geçirgen (sızdıran) bağırsak sendromu, bağırsaklardaki sıkı bağların hasar görmesiyle kana istenmeyen maddelerin geçmesiyle ortaya çıkan bir tablodur. Geçirgen bağırsak sendromu ile ilgili araştırmalar sınırı olan olmakla beraber elde edilmiş bulgulara bakılırsa bu sendrom değişik sıhhat problemleriyle ilişkilendirilmiştir.
Tedavide beslenme, rejim ve yaşam seçimi değişimleri oldukça önemlidir. Hastalığın seyri ve semptomlara bakılırsa uzmanlar bireysel tedavi stratejileri geliştirebilmektedir. İyileşme süresi tedavi etkinliğine, birlikte rol alan hastalık durumlarına ve kişinin yaşam seçimi değişikliklerine uyum süreci ile ilişkilidir.
Diyetisyen Ayfer Erdoğan