İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı Nedir?
Ilk olarak web bankacılığı nedir ona bakalım. İnternet, tüm dünya üstüne yayılmıştır ve fazlaca geniş bir bilgisayar ağı durumuna gelmiştir. Bu durum hayatımızı oldukça kolaylaştırırken hem de bazı riskleri de içinde barındırmaktadır. Bu denli yaygınlaşan web kullanımıyla beraber bilişim suçları da yaygınlaşmıştır. (İnternetin yaygınlaşmasıyla ortaya çıkan İnternette İzinsiz Fotoğraf Kullanımı suçu için ek olarak bakabilirsiniz.) İnternet bankacılığı dolandırıcılığı da bu suçlardan bir tanesidir.
Benim başıma gelmez diye düşünmemenizi tavsiye ederim. Zira bu dolandırıcılığı meydana getiren kişiler ikna ve dolandırmak mevzusunda uzman kişilerdir. Belirli bir eğitim ve kültür seviyesindeki insanoğlu dahi profesyonelce hazırlanan bu dolandırıcılık çetelerine kanmaktadır.
İnternet bankacılığı işlemleri bakımından uygulamada ortaya çıkan en mühim mesele, asla kuşkusuz güvenlik sorunudur. Bunların en başlangıcında banka hesaplarındaki paraların, müşterilere ilişik hususi bilgiler kullanılarak üçüncü kişilerce başka hesaplara aktarılması gelmektedir.
İnternet bankacılığı dolandırıcılığı yollarından birisi olan bu durum hem bankalar hem de müşteriler açısından mühim riskler oluşturmaktadır.
2020 yılı itibariyle tüm dünya genelinde yayılma gösteren COVID-19 salgını ile beraber web bankacılığı kullanımı daha da artmıştır. Bankalar birer itimat ve güven kurumları olduklarından web bankacılığında müşterilerinin güvenliğini sağlayacak güvenlik enstrümanlarını kullanmak zorundadırlar.
Ağırlaştırılmış sorumluluğun bir gereği olarak objektif itina yükümlülüğü altında bulunmakta olup, buna karşılık hafifçe kusurlarından dahi sorumludurlar.
İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı – Mevduat Sahibinin Sorumluluğu
İnternet bankacılığı işlemleri yapabilmek için mevduat sahibi ile banka içinde bir sözleşme imzalanır. Bu şekilde beraber mevduat sahibi kendi hesabına web ortamında erişebilir. Bu sözleşme iki tarafa da bazı yükümlülükler yüklemektedir. Bunlar asli yükümlülükler ve yan yükümlülüklerdir. Mevduat sahibi bankacılık işlemlerinde kullandığı kişisel bilgilerini ve şifrelerini dikkatle korumalı ve lüzumlu önlemleri almalıdır. Bu tarz şeyleri yapmazsa doğacak zararlara kendi kusuru oranında katlanacaktır.
Bu aşamada bilgisayar kullanıcılarının averaj profili açısından bakıldığında teknik detayların tam olarak bilinmesi ve tam koruyucu tedbir alınması mümkün görünmemektedir. Bu yüzden burada kişisel verilerin üçüncü kişilerin eline geçmemesi için önlemleri aslolan alması ihtiyaç duyulan bankadır. Gene de mevduat sahibi, bilgilerini korumak için kendisinden beklenen seviyede lüzumlu önlemleri almalıdır. Üçüncü kişilerce bu bilgilerin ele geçirildiğini fark ettiğinde ise bankayı durumdan haberdar etmelidir. Aksi durumda zarara uğramamak için lüzumlu dikkat ve özeni göstermeyen mevduat sahibi bankayla beraber kusurlu sayılacaktır. Buna ”beraber müterafik kusur” denir.
Müterafik kusur var ise mevduat sahibinin kusuru hükmedilen tazminattan indirim sebebi sayılacaktır. Mevduat sahibinin kusurunu banka kanıtlamak durumundadır. Öteki bir deyişle banka mevduat sahibinin koruma yükümlülüğünü yerine getirmeyip aralarındaki web bankacılığı sözleşmesine aykırı davrandığını kanıtlamak zorundadır. Burada akla ilk gelen örnekler mevduat sahibinin şifresinin kullanıldığı vakada mevduat sahibinin kusuru olup olmadığıdır. Bunun için her somut kendi içinde değerlendirilmelidir.
İnternet bankacılığı dolandırıcılığı Yargıtay’ın mevzuyla ilgili verdiği bir sonucu;
Mevduat sahibinin, şifrelerini ve kişisel bilgilerini korumakta müterafik kusurlu davrandıkları anlaşılmışsa da, davalı bankanın da vaka zamanı itibariyle mevcut teknolojik imkanlar çerçevesinde, paranın ele geçirilmesini engellemek için lüzumlu önlemlerini almadığı belirlenmiştir. İnternet bankacılığı hizmeti sunan bankaların asli borcu, elektronik bankacılık işlemlerinin güvenlikle yapılabilmesinin sağlamaktır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen bankaların asli kusurlu sayılmaları gerektiği açıktır.
Bankanın Sorumluluğu
Bankalar her ne kadar müşterileriyle sorumsuzluk sözleşmeleri imzalasalar da sorumsuzluk sözleşmesi hükümlerine sınırlama getiren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 115/3 ve 116/3 maddeleri gereğince, bankaların hafifçe kusurlarından dolayı ortaya çıkan sorumluluğunu kaldıran sözleşme hükümleri geçersiz olacaktır.
Yukarıda belirttiğimiz suretiyle banka ve mevduat sahibi içinde web bankacılığını sözleşmesi imzalanmaktadır. Bu sözleşme ile her iki tarafa da bazı yükümlülükler verilmektedir. Bankalar müşterilerinin kişisel bilgilerini gelebilecek her türlü tehditten korumak zorundadır. Bu aşamada bankaların itina yükümlülüğüne uygun olarak tedbirler almaları gerekir.
Bankalar birer itimat ve güven kurumudur. Bu sebeple kaide olarak hafifçe kusurlarından dahi görevli olurlar. Müşterilerin web bankacılığında kullanılmaları için kendilerine verilmiş olan hususi bilgilerini, üçüncü kişilerden koruma ve gizleme yükümlülüğü vardır.
İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı Durumuyla Karşılaşırsanız Ne Yapmalısınız?
Bu durumda yapmanız gerekenler sırasıyla şunlardır:
- İlk yapmanız ihtiyaç duyulan zaman kaybetmeden bankalardaki hesap ve kartlarınıza bloke koydurmak olmalı. Yalnız dolandırılan hesabınız değil başka hesaplarınız yada kartlarınız var ise hepsine bloke koydurmalısınız. Zira kişisel verilerinize erişmiş olan dolandırıcılar öteki hesaplarınız üstünde de işlem yapabilirler.
-
Peşinden derhal şikâyet için en yakın güvenlik birimine ya da Cumhuriyet Başsavcılığına müracaat ederek kabahat duyurusunda bulunmalısınız.
- Sonrasında savcılık makamı lüzumlu delilleri biriktirerek bir iddianame hazırlayacak. Oluşturulan ceza davası neticesinde bu suçu işleyenler ceza alacaktır. Buraya kadar açıkladıklarımız olayın cezai boyutunu oluşturmaktadır.
- Süreçle ilgili direkt arabulucuya başvurup arabulucuda anlaşamamanız durumunda dava açabileceğiniz şeklinde dolandırılan hesabınızın bulunmuş olduğu bankanın genel müdürlüğüne vereceğiniz bir dilekçe ile bankadan zararın giderilmesini de talep edebilirsiniz. Bu aşamada bankalar genel anlamda zararın müşteride bulunduğunu ve kendisinin kusursuz bulunduğunu bu yüzden ziyanı tazmin etmeyeceğini belirtir. Sadece yerleşmiş Yargıtay kararları kusuru bankada bulmakta ziyanı tazmin ettirmektedir.
- Bankadan negatif bir yanıt alınması durumunda Tüketici Mahkemesi’nde tazminat davası açmanız gerekmektedir. Tüketici Mahkemesi’nde tazminat davası açabilmeniz için dava şartı olarak ilk olarak arabulucuya başvurmanız gerekmektedir.
Avukat Öykü Özer