İçindekiler
Karaciğerin Görevleri Nedir?
Yağlı Karaciğer Hastalığı Nedir?
Karaciğer Yağlanmasında Tedavi Iyi mi Olmalıdır?
Karaciğer Koruyucu Rejim Nedir?
Karaciğere İyi Gelen Besinler Nedir?
Bu yazımızda karaciğerinizi sıhhatli tutmak için rejim önerileri ve tüketebileceğiniz karaciğere iyi gelen besinler sizler için derlendi. Sıhhatli karaciğer, daha sıhhatli bir sen!
Karaciğerin Görevleri Nedir?
Karaciğer, vücuttaki en büyük organlardan biridir ve protein, kolesterol ve safra üretmekten vitamin, mineral ve hatta karbonhidrat depolamaya kadar birçok görevi vardır. Bununla beraber alkol, ilaçlar ve metabolizmanın organik yan ürünleri şeklinde toksinleri de parçalar. Detoksifikasyon ya da özetlemek gerekirse” detoks”, vücuttaki toksik maddelerin arındırılma işlemidir ve karaciğer detoks organıdır. Karaciğerinizi iyi durumda tutmak, sağlığı korumak için önemlidir. Karaciğer hastalığı olan kişilerde çoğu zaman fena beslenme görülmektedir. Fena beslenme; hepatik ensefalopati, asit ve enfeksiyonlara karşı artan duyarlılık şeklinde çeşitli sorunlara niçin olabilmektedir. Avrupa Karaciğer Emekleri Derneği (EASL) ve Avrupa Klinik Beslenme ve Metabolizma Derneği (ESPEN) dahil olmak suretiyle önde gelen otoriterler karaciğer hastalığı olan bireylerde ve nakil adaylarında iyi beslenmenin önemini vurgulamaktadır.
Yağlı Karaciğer Hastalığı Nedir?
Yağlı karaciğer hastalığı, yağların karaciğer hücrelerinde biriktiği bir durumdur. Alkole bağımlı (AFLD) ve alkolden bağımsız (NAFLD) olmak suretiyle iki türü vardır. Alkole bağımlı yağlanmayı alkol tetiklerken alkolden bağımsız yağlanmaya aşırı kiloluluk, sağlıksız beslenme ve fizyolojik aktivitedeki yetersizlik sebep olmaktadır. Günümüzde NAFLD, toplumda en sık görülen kronik karaciğer hastalığı olarak kabul edilmektedir.
NAFLD’ın sıklığı batı toplumlarında fazla olmakla beraber tüm dünyada, rejim alışkanlıklarının değişmesi ve sedanter yaşama geçişle beraber belirgin bir artış göstermektedir.
Karaciğer Yağlanmasında Tedavi Iyi mi Olmalıdır?
Karaciğer yağlanmasında tedavideki en mühim yaklaşım yaşam seçimi değişikliğidir. Fazla kilonun kaybını sağlamak, doymuş yağ ve kolay karbonhidrat alımını azaltmak hem de fizyolojik aktiviteyi arttırmak temel prensiptir. Burada dikkat edilmesi ihtiyaç duyulan mühim bir nokta ise süratli kilo kaybının da karaciğer yağlanmasını tetiklediğidir. Meydana getirilen çalışmalarda haftada 500 g ile 1 kilo ağırlık kaybının güvenli ve etkili olduğu düşünülmektedir.
Karaciğer Koruyucu Rejim Nedir?
Karaciğer koruyucu rejim, meyveler, sebzeler, baklagiller ve tam tahıllar dahil olmak suretiyle nebat bazlı lif içinde ne olduğu ve omega 3 bakımından yüksek yiyecekler (yağlı deniz balıkları, keten tohumu, Chia tohumu, ceviz) açısından varlıklı dengeli bir rejim karaciğer sağlığı için idealdir.
Kaçınılması Ihtiyaç duyulan Yiyecekler Nedir?
- Tatlılar, beyaz pirinç, beyaz ekmek ve öteki rafine tahıl ürünleri,
- Kırmızı ette ve öteki birçok hayvansal üründe bulunan doymuş yağlar
- İşlenmiş et ürünleri (salam,sosis,pastırma vb.)
- Birçok işlenmiş atıştırmalık gıdada bulunan trans yağlar
- Alkol
- Yüksek fruktozlu mısır şuruplu ürünler (meşrubatlar, hazır bisküvi vb. Paketli ürünler)
Karaciğere İyi Gelen Besinler Nedir?
- Kahve
Kahve iltihabı azaltırken karaciğerdeki antioksidan seviyesini arttırmaktadır. Meydana getirilen emekler kahve tüketiminin karaciğer hastalıkları riskini azalttığını ve karaciğer enzimleri üstüne pozitif yönde tesirleri bulunduğunu göstermiştir. Bu etkilerinin en oldukca kafeinden kaynaklandığı bilinmektedir.
Karaciğer sağlığını korumak için günde 2 kupadan fazla kahve önerilmektedir.
- Çay
Çayın genel olarak sıhhat üstünde pek oldukca pozitif yönde tesiri olduğu bilinmektedir. Çayda bulunan ve sıhhat tesiri olan bileşiklerden en önemlisi epigallokateşin 3- gallattır. Bu madde en oldukca yeşil çayda bulunmaktadır.
NAFLD hastalarında meydana getirilen minik bir çalışmada, 12 hafta süresince antioksidan bakımından varlıklı yeşil çay içmenin karaciğer enzim seviyelerini iyileştirdiğini ve ek olarak karaciğerdeki oksidatif stresi ve yağ birikimini azaltabileceğini bulunmuştur.
- Zeytinyağı
Zeytinyağı omega-3 yağ asitleri bakımından zengindir. Zeytinyağının karaciğer enzimlerini iyileştirmede ve kilo kontrolünde destek olduğu bilinmektedir. Yiyecek pişirmek için katı yağlar ve öteki sıvı yağlara bakılırsa zeytinyağı oldukca daha sıhhatli bir seçenektir.
- Probiyotik
Probiyotikler ağız yöntemiyle alındığı vakit bağırsak florasında dengeyi sağlayarak kişinin sağlığını pozitif yönde yönde etkileyen mikroorganizmalardır. Meydana getirilen çalışmalarda sağlıksız bir bağırsak florasının diyabetten obeziteye kadar pek oldukca hastalıkla ilişkisi olduğu kanıtlanmıştır. NAFLD’la da ilişkisi olduğu malum bağırsak florasını korumak ve daha sıhhatli hale getirmek için probiyotik takviyesi almak kanıtlanmış bir bilgidir. Sadece unutulmamalıdır ki probiyotiklerin bağırsakta etken olabilmesi için hem de prebiyotik lif tüketimi de sağlanmalıdır.
- Silimarin
Silimarin, yaygın olarak devedikeni olarak malum Silybum marianum türünden elde edilmiş organik bir bileşiktir. Şifalı bitkilerin hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde kullanılması atalardan beri malum bir yöntemdir. Meydana getirilen çalışmalarda silimarin ekstresi kullanımının karaciğer sağlığı üstünde etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Diyetisyen Elif Gülfem Kiraz