Plasebo etkisi en rahat tanımıyla kişinin ruhsal olarak kendini bir ekip durumlara inandırarak, yaşamış olduğu olayların geçtiğine inanmasıyla ilgili bir süreçtir. Bilhassa son dönemlerde çoğunlukla karşımıza çıkan başlıklardan bir tanesi plasebo etkisi olurken, yazımızın bu bölümünde plasebo tesirinin ne olduğuna dair tüm bilgileri araştırma altına alacağız…
Plasebo etkisi nedir?
Plasebo etkisi farmakolojik olarak herhangi bir tesirinin olmadığı halde kullanılan ilacın, hastalığın geçmesine inanılması olarak anlamdırılmaktadır. Oldukca daha kolay bir halde anlatabilmek için mesela yakınınızda bulunan bir dostunuz oldukça hasta ve o arkadaşınızın hastalığının geçmesi için ilaç görünümde bir vitamin verdiniz. Dostunuz bu ilaç görünümlü vitamini alıp içti yalnız kendisi bu vitaminin ilaç bulunduğunu biliyor. O vitamini içtikten sonrasında hastalığının ve tüm ağrılarının anında geçtiğini düşünmesi tam olarak plasebo etkisi denilmektedir. Plasebo kelimesi Latincede “Hoşnut edeceğim” anlamına gelirken, içilen ilacın farmakolojik olarak herhangi bir tesirinin olmadığı belli olmasına karşın, hastalığın geçmesinin hissedilmesine verilen isimdir. Plasebo tesirini en iyi açıklayan durumlardan bir tanesi “özne- beklentisi” arasındaki bağdır. İlaç içildikten sonrasında, sonucunun ne olması gerektiğine dair büyük bir inancın olması durumunda ilacın herhangi bir etkisi olmaması halinde bile ağrıların geçtiğine inanılması tam manasıyla plasebo etkisidir. Plasebo tesirini deneyimleyen kişilerin ilça almaları durumunda, ağrıya yönelik tüm ağrılarının büyük seviyede hafiflediği inanılmaktadır. Kısaca plasebo mantığında en mühim husus ilaçiçerek iyileşeceğine inanmaktır, bu hususta ilacın ve tesirinin herhangi bir önemi bulunmaktadır.
Plasebo iyi mi iş koşturmacasındadır?
Plasebonun iyi mi çalmış olduğu dört gözle beklenen mevzular içinde yer alırken, semptomlara iyi mi niçin olduğu hemen hemen belirlenememektedir. Meydana getirilen araştırmalar sonucunda plaseboların beyin içinde çeşitli salgılanmaların etken olmasına niçin olduğu bilinirken, plasebolar üstüne meydana getirilen araştırmaların bir çok ağrı ve acı kelimeleri üstüne çeşitli araştırmalar gerçekleştirmektedir. Plaseboların kendi ağrı dindirici, kimyasallarıyla süreci algılatabileceğini düşünmektedir.
Bilim içinde plasebo etkisi iyi mi kullanılır?
Plasebo klinik olarak çeşitli araştırmaların merkezinde olmaktadır. Klinikte meydana gelen araştırmalar, yeni ilaçların kullanılması ve gönüllü kişiler üstünde kullanılmasıyla gerçekleştirilmektedir. Yeni bir tedavi yöntemi insanoğlu üstünden denenmeye başlanmadan evvel laboratuvar ortamında lüzumlu tüm tetkiklerin yapılmasıyla süreci en iyi şekilde gerçekleştirmeyi ve tamamlamayı hedeflemişlerdir. Laboratuvar ortamında meydana gelen bu süreçte ilacın çalıştığının gösterilmesi durumunda, ilaç bu kez fareler üstünde denenmeye başlanıyor akabinde fare deneyinden de geçen ilacın arkasından insanoğlu üstündeki aşamasına geçiş yapılıyor. Bu süre içinde araştırmacılar aşağıda yer edinen sorulara doğru ve sıhhatli cevaplar bulmaya çalışıyorlardır. İşte o sorular;
- Bu tedavi işe yarıyor mu?
- Bu tedavi yöntemi şu an kullandığımız yöntemden daha mı iyi?
- Ne biçim yan tesirleri bulunuyor?
- Tedavinin yararları zararlarından daha çok mı?
- Hangi hastalar bu tedaviyi en yararlı buluyor?
Yukarıda yer edinen sorularla beraber lüzumlu kritiklerin yapılmasının arkasından, tedavi yönteminin piyasada olandan oldukca daha iyi durumda olup olmadığına da büyük bir çıkarım yapılmaya destek olmaktadır. Meydana getirilen araştırmalar ve süreçler plasebonun varlığına dair tüm bilgileri ortaya çıkarmak amacıyla düzenlenen hummalı bir araştırma olurken, üstüne çeşitli ölçülerde araştırmalar yapılmaya büyük seviyede devam edilmektedir.