Vitamin takviyeleri uzun süredir hayatımızın büyük bir bölümünü kaplamaktadır. Reklamlar ve toplumsal medya aracılığı ile kullanımı giderek artış göstermektedir. Bir oldukça kişi takviye ürünleri bilgisizce kullanmaktadır. Pandemi sürecinde vitamin takviyelerine yönelimin arttığı görülmüştür. Meydana getirilen araştırmalarda takviyelerin cahilce kullanıldığı gözlenmiştir. Bunun sebebi gıda desteklerinin güvenli, zararsız oldukları düşünülmesidir. Peki, vitamin takviyesi zararı olan mı?
Takviye edici gıdalar sebebiyle acil servise başvuran hastaların; %58,3 ünü hanımefendiler, %41,7 sini ise erkekler oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına baktığımızda bayanların erkeklere oranla daha çok takviye ürün kullanımına yöneldiğini görmekteyiz. Araştırmalarda genel olarak takviye ürün kullanım sebebi bireylerin yeterince vitamin alamadıkları düşüncesidir.
Gıda Takviyeleri Zararlı Mı?
Kış aylarında nezle soğuk algınlığı grip şeklinde rahatsızlıklarda vitamin takviyeleri kullanmak en masum çözüm olduğu düşünülmektedir. Bu yüzden isimlerini sık sık duyduğumuz vitamin takviyeleri kullanımlarında artış olmaktadır. Bu durumda kullanılan vitamin takviyesi zararı olan mı? En önemlisi vitamin takviyelerinin masum olmadığını, ilaçlar kadar etkili bir seçim bulunduğunu unutmamalısınız. Bunun haricinde multi-vitaminlerin kullanımının bir vitamin içeren takviyelere bakılırsa daha oldukça kullanıldığı görülmektedir. Her ne kadar gıda desteklerinin en iyi özüm yolu olduğu düşünülse de zararları olduğu da unutulmamalıdır.
Normal olarak kesinlikle zararlıdır asla kullanmayın diyemeyiz. Fakat beslenme uzmanı ya da doktorunuz tarafınca önerilmediği sürece kullanmamalısınız. Bir çalışmada kişilere günlük kafi rejim programı verilmiş ve rejim yeterliliğinin vitamin alımına tesiri incelenmiş. Sonucunda kafi rejimi tatbik eden bireylerde vitamin ve mineral eksikliği görülmemiş. Bu sonuca bakılırsa bireylerin vitamin ve mineral destekleri almasının gerek olmadığı bildirilmiştir. Bundan dolayı gıda alımı kafi olanların vitamin takviyesi alması vücutta bulunan sistemlere yük oluşturmaktadır. Bu durum ileri dönemde kişinin sağlığını bozmaktadır.
Bazı bireylerde gıda desteği kullanımı lüzumlu olabilir.
Vitamin Takviyesi Kullanılmasının Lüzumlu Olabileceği Durumlar
- Düşük enerji içeren rejim tüketenler,
- Kafi ve dengeli beslenmeyi sağlayamayanlar (ruhsal yada ekonomik nedenlerden dolayı)
- Vejetaryenler,
- Demir yetersizliği anemisi olanlar,
- 0-6 yaş aralığındaki çocuklar
- Hamile ve emzikli hanımefendiler
- Menopoz sonrası kemik kaybı fazla olan hanımefendiler,
- Yaşlılar,
- Uzun süre ilaç kullananlar (antasitler, antibiyotikler, laksatifler, diüretikler),
- Gıda alımını engellemiş olan hastalıkları olanlar,
- Bir hastalığa bağlı beslenme tedavisi alanlar,
- Diyaliz tedavisi gören hastalar, vb.
Gıda Takviyeleri ve İlaç Etkileşimleri
Gıda destekleri reçeteli ilaçlarla etkileşim potansiyeline haizdir. Bu yüzden etkileşimlerle ilişkili olarak kişilerde zehirlenme hali ve hatta ölümle sonuçlanan durumların olduğu görülmüştür.
Bununla beraber devamlı kullandığınız ilacınız var ise gıda destekleri ile etkileşimi olacağını unutmamalısınız. Bu yüzden kullandığınız ilacınız gıda desteğine bağlı olarak yan tesir izah edebilir. Bir uzman tarafınca önerilmedikçe takviye kullanmamalısınız.
Dünya’da ve Devletimizde Gıda Takviyelerinin Kullanılma Durumu
Meydana getirilen birçok araştırmada gıda takviyelerinin dünyada olmasıyla birlikte devletimizde de yaygın olarak kullanıldığı görülmüştür. Ulusal Sıhhat ve Beslenme Araştırması (NHANES) sonuçlarına bakılırsa; yetişkinlerin vitamin mineral takviyesi kullanma sıklığının; NHANES I’de % 25, NHANES II ‘de % 35, NHANES III’de ise % 40 olduğu görülmüştür. Bu sonuçlara baktığımızda erişkin bireylerin vitamin takviyelerine eğilimi her geçen gün arttığı sonucuna ulaşılmıştır.
- Eğitim durumu yüksek olanlar,
- BKİ (gövde kütle indeksi) düşük olanlar,
- Yaşlılar
- Fizyolojik aktivite düzeyi yüksek olanlar
içinde vitamin takviyeleri kullanımının fazla olduğu belirtilmiştir.
Vitamin Takviyesi Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Hekiminiz gıda takviyesi kullanmanızı önermediyse kullanmayınız.
- Günlük beslenme durumunuzu deneyin.
- Takviye kullanmak yerine kafi dengeli beslenmeye çalışın.
- Vitamin takviyeleri besinlerin içinde bulunan vitamin ve mineral düzeyini karşılayamaz.
- Bir ilaç kullanıyorsanız hekiminiz ile iletişime geçmeden vitamin/ mineral takviyesi kullanmayınız. Gıda takviyeleri kullandığınız ilacın tesirini azaltabilir. Yan tesir izah edebilir.
- En önemlisi gıda desteklerini tavsiye edilen dozlarda almaya çalışın.
Ihmal etmeyin! Hiçbir takviye yediğiniz besinlerle aldığınız vitamin mineral düzeyini karşılayamaz.
Diyetisyen Yasemin Nur Özcan